شما در اتاقتان تنها
نشسته‌ايد. مي‌خواهيد با ديگران باشيد، اما نمي‌توانيد کسي را که بتوان به
ديدار او رفت در نظر بگيريد. يا شايد با گروهي از انسان‌ها باشيد و در عين
حال ، به گونه‌اي عجيب احساس انزوا و جدا بودن از ديگران بکنيد. هنگامي که
روابط شخصي ما بسيار کم يا بسيار ناخشنود کننده باشد، احساس تنهايي
مي‌کنيم.
من تنها هستم، دوستي ندارم
«من تنها هستم» …
«دوستي ندارم» …
«نميدانم چگونه با افراد جديد برخورد كنم» …
«افراد جديد را ملاقات ميكنم، اما نميتوانم به آنها نزديك شوم».
بيماران افسرده هر روز جملاتي مانند جملات فوق را ميگويند.
اغلب آنان عدم شركت در زندگي اجتماعي را مربوط به واقعهاي ميدانند كه
در كودكي در ضمير ناخودآگاه جا گرفته است. شايد اين گونه باشد؛ اما من راه
حل را در برگشت به گذشته نميدانم، بلكه در كمك كردن به آنان براي پيوستن
به شبكهي ارتباط اجتماعي در زمان حال، تشخيص ميدهم.
گوشهگيري كامل فقط افراد نادري را راضي ميكند. هر فردي نياز به انواع
مختلف ارتباط با مردم ديگر دارد. به هر حال نوع دقيق شبكهي ارتباط اجتماعي
براي هر كس بستگي به هدفها و نيازمنديهاي او دارد. آن چه براي يكي خوب
است، امكان دارد براي ديگري درست نباشد.
همهي شبكههاي ارتباط اجتماعي رضايت بخش با وجود خصوصيات مختلف، مشخصات معين و كلي دارد.
* شبكهي ارتباط اجتماعي به عنوان تكيه گاهي امنيتي، سودمند است. شما
احساس تعلق داشتن ميكنيد. افرادي كه شما را ميشناسند و قبولتان دارند، آن
چه را ميتوانيد از يكديگر انتظار داشته باشيد درك ميكنند. ميدانيد وقتي
كه بيمار ميشويد چه كسي به ديدن شما ميآيد، چه كسي گل برايتان ميفرستد،
چه كسي تلفن ميكند، و تا زمان به دست آوردن مجدد سلامتي چه كسي خود را
نشان نميدهد؟
* شبكهي ارتباط اجتماعي شامل انواع روابط است. از ارتباط سطحي گرفته تا
ارتباط بسيار نزديك. دوستي وجود دارد كه علاقهمنديد با او به ماهيگيري
برويد، ولي هرگز دربارهي خريد با او صحبت نميكنيد يا دوستي داريد كه
علاقهمنديد او را دوبار در سال ملاقات كنيد و دوستي كه هفتهاي دوبار
مشكلات خود را با او در ميان ميگذاريد. اميد است شبكهي شما داراي دو يا
سه نفري باشد كه بتوانيد و بخواهيد مسائل بسيار شخصي خود را با آنان در
ميان بگذاريد.
گوشهگيري كامل فقط افراد نادري را راضي ميكند. هر فردي نياز به انواع
مختلف ارتباط با مردم ديگر دارد. به هر حال نوع دقيق شبكهي ارتباط اجتماعي
براي هر كس بستگي به هدفها و نيازمنديهاي او دارد. آن چه براي يكي خوب
است، امكان دارد براي ديگري درست نباشد
*شبكهي ارتباط اجتماعي شما متناسب با نيازهاي ويژهي شما است. اگر از
نظر اخلاقي فرد برونگرايي هستيد ممكن است به يك شبكهي فعال دايمي كه شامل
افراد بسياري است، نياز داشته باشيد. از دوستان كم و شبهاي آرام كه
درونگرا را راضي ميكند حوصلهتان سر ميرود. مواظب باشيد خيلي يكنواخت
نباشد. بزرگترين برونگراها هم نياز به لحظات آرام با دوستان نزديك دارند.
بزرگترين درونگراها نيز ممكن است گه گاه، شركت در يك جشن را دوست داشته
باشند.
* شبكهي ارتباطي شما دايماً تغيير ميكند، چون در جريان زندگي، شما هم
تغيير ميكنيد. همكار شغلي شما ممكن است دوستي نزديك يا فرد كسالتآوري شود
كه مجبور به دوري از او شويد. ممكن است علاقهمندي به ماهيگيري را از دست
بدهيد و دوستدار بازي بريج بشويد. ممكن است غنيتر يا فقيرتر بشويد، كارتان
را تغيير دهيد، ازدواج كنيد، طلاق گرفته يا بيوه شويد، بچهدار شويد، به
شهر ديگري منتقل شويد يا گرفتار تغييرات ديگري كه در زندگي پيش ميآيد،
بشويد. هر يك از اين موارد نيازها يا امكانات مختلفي پيش ميآورد و شما
بايد شبكهي اجتماعي خود را تغيير دهيد.
من تنها هستم، دوستي ندارم
شبكهي ارتباط اجتماعي غير رضايت
بخش افرادي كه داراي شبكههاي اجتماعي غير رضايت بخش هستند به پنج طبقه تقسيم ميشوند:
فرد تنها: زن يا مردي كه در تنهايي زندگي ميكند. شايد داراي فاميل
باشد، ولي ارتباط با والدين، خواهر و برادرها، عموزادهها و خالهزادهها،
كم، سطحي، يا بد است. فرد تنها با همكار، مغازهدار صحبت ميكند، ولي نه
بيشتر از آن. اين افراد هر چه بيشتر به اين وضع ادامه دهند مهارت اجتماعي
آنان كمتر ميشود و بيشتر از تماسهاي اجتماعي دوري ميكنند.
فردي كه داراي شبكهي ارتباط اجتماعي نيست ولي ارتباطاتي (معمولاً به
ندرت) با افراد ديگر دارد: براي مثال فردي كه گاهي اوقات با فرد ديگري
دوستي ميكند، ولي اغلب چون نميتوانند نيازهاي يكديگر را برآورند روابطشان
قطع ميشود.
زوجهايي كه از مردم دورند: اين دسته زن و شوهري هستند كه از بقيهي
دنيا جدا شدهاند. هر يك از آن دو انتظار دارد كه همسرش تمام نيازهاي او را
برآورد، ولي چون اين كار براي زماني طولاني غير ممكن است، تنشها و
رنجشهايي به وجود ميآيد كه اغلب سبب مشكلاتي در زندگي زناشويي ميشود.
شخصيت مسدود شده كه نميتواند مسائل دروني و خصوصي خود را با ديگران در
ميان بگذارد: دكتر آرنولد لازاروس در كتاب خود به نام «رفتار درماني و
ماوراي آن» يك شخصيت مسدود شده را به صورت تصويري نشان ميدهد. او ميتواند
روابط سطحي e-d-c برقرار كند، اما هرگز نميگذارد كه افراد به حوزهي a او
برسند، به همين دليل از ارتباط نزديك محروم است.
خارجيترين سطح، نمايندهي سطحيترين روابط اجتماعي است كه ممكن است
بگوييد «نام من … است» … «كيك شكلاتي را خيلي دوست دارم» … «از فيلم ديشب
تلويزيون لذت بردم».
به هر حال افراد به ندرت در برقراري ارتباطات خود در سطح مناسب مشكل
دارند. در داوير متحدالمركز قسمت چپ دايرهي نسبتاً كوچك a نشان ميدهد كه
سطح منحني متناسب با سطوح ارتباطي ديگر است
درونيترين سطح (a) نشان دهندهي شخصيترين مسائلي است كه ميتوانيد
احتمالاً دربارهي خود بگوييد. اين شامل احساسات عميق و ايدههايي است كه
شما را آسيبپذير ميكند.
سطوح b-d نمايندهي يك رشته سطوح ارتباطي است كه چندان مطابق محتواي گفتههاي پر اهميت شما نيست.
سطح d شما ممكن است سطح b براي ديگري باشد.
به هر حال افراد به ندرت در برقراري ارتباطات خود در سطح مناسب مشكل
دارند. در داوير متحدالمركز قسمت چپ دايرهي نسبتاً كوچك a نشان ميدهد كه
سطح منحني متناسب با سطوح ارتباطي ديگر است.
در دواير متحدالمركز وسط a بزرگتر شده ديوار محكمي به دورش كشيده
ميشود، بدين معني كه فرد چيزهاي كمتري براي در ميان گذاشتن دارد و ديواري
به دور ارتباط خود كشيده است كه نميتواند افكار و احساسات خود را به
راحتي، در روابط نزديك آشكار سازد.
من تنها هستم، دوستي ندارم
سومين دواير متحدالمركز اوج پيشرفت شخصيت مسدود شده را نشان ميدهد.
ديواره ضخيمتر و محكمتر شده است و حالا شخص در ابراز هر موضوع شخصي و
مفهوم دار با خودش مشكل بزرگي دارد. مهم نيست كه ظاهر او چگونه است، او فقط
ميتواند روابط سطحي با ديگران داشته باشد و اغلب از احساسات و افكار و
آرزوهاي خود آگاه نيست.
شخص بيتفاوت كاملاً نقطهي مقابل شخصيت مسدود شده است: وي فاقد حصارهاي
احساساتي و درك سطوح ارتباطي و درجات مختلف خصوصيتي است كه لازمهي
موقعيتهاي مختلف است. در مقابل فرد مسدود شده كه ممكن است، تماس زياد بدون
ارتباط نزديك داشته باشد.
فرد بيتفاوت به سوي ديگران رفته، اجازه نميدهد ارتباطها رشد كنند.
وقتي كه ديگران به افشاگري خصوصيات وي در اولين برخورد پاسخ نميدهند،
احساس ميكند كه از او دوري ميجويند. دايماً در حال رنجش است. اگر بدون
توجه احساسات عميق خود را به غريبهها ابراز كنيد بعضي آن را به ضرر شما به
كار ميبرند.
منبع:
ماهنامه روانشناسي جامعه
